Sunday, July 6, 2008

අට ලෝ දහම සහ අපි

මිතුරනි/මිතුරියනි,

මේ මිහිතලයේ ජීවත්වන සාමාන්‍යය පුද්ගලයන් වන අප කෙතරම් දුරකට අට ලෝ දහමෙහි කම්පා වෙත්ද? ඕනෑ තරම් අවස්ථා ඇත. එය අපට නොදැනීම අප තුලින් සිදුවන්නකි. මා සියලු ආගම් වලට නිසි ලෙස ගරු කරන, බුදු දහම හුදෙක් ආගමක් ලෙසම නොව, දර්ශනයක් ලෙස විනිවිද දකින්නට කැමති, සාමාන්‍යය මිනිසෙකි. මෙය ලියන මා ජීවිතය දෙස පැතිකඩ කිහිපයක් ඔස්සේ බලා, එහි අරුත් සොයන්නට උත්සාහ දරමින් සිටින්නෙකි. පස් පව් වලින් තොර නොවූවත්, පව් අවම ලෙස කිරීමේ දැඩි උත්සාහයක යෙදෙන්නෙකි.

මුලින්ම අටලෝ දහම සරලව දැනගමු.

ලාභ - අලාභ
යස - අයස
නින්දා - ප්‍රසංසා
සැප - දුක

වචන කෙටි වූවාට අරුත් නමි ඉතා ගැඹුරුය. ඒවායේ දිග පලළ විමසීම මට අයිති කටයුත්තක් නොවන අතර මාගේ දැනුමද ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත් නොවන්නකි. මෙහිදී අප අට ලෝ දහමේ කම්පා නොවීම යනු ඉහත කරුණු නිසා මහත් සතුටකට හෝ අන්ත දුකට පත් නොවී මැදිහත් ව විඳ දරා ගැනීමයි. මෙය කොතරම් දුරකට අපට රැකිය හැකිද?

ඔබට අද දින ලොතරැයි දිනුමක් ලැබී නම්, ඔබ කොතරම් උද්දාමයට පත්වේද? ඔබ ආයෝජනය කල මුදලකට නිසි ලාභයක් නොලැබීනම් කොතරම් සිත් තැවුලට පත්වේද? සමාජයේ ගැරහුමට, සමච්චලයට ලක් වූ විට කොතරම් දුක් වේද, තමන්ට උසස් අයගෙන් පැසසුම් ලබුනු විට කොතරම් සතුටු වේද? මේ ආදී ලෙස අට ලෝ දහම අප සැම වටා නිරන්තරයෙන්ම සක්මනේ යෙදේ.

අප කෙසේනම් මේ ලෝ දම් අටෙහි කම්පා නොවී සිටිමුද? ඔබ ඔබ තුළින්ම විමසන්න. ඔබට දුක සහ සැප එකසේ විඳ දරා ගත හැකිද? හොදින්ම විමසුවොත්, මේ සියලු දේ හට ගන්නේ අප සිත් තුලම බව වැටහේවි. අප නිතරම වාගේ බාහිර පරිසරයත්/පුද්ගලයිනුත් සමඟ අපව සසඳන නිසාවෙන්, අප විසින් සකසා ගත්තාවූ මිණුම් දණ්ඩක් දෙස බලා ජීවිතය මැනීමක් සිදු කරයි. මේ මිණුම් දණ්ඩ හැම විටම නිවැරිදි නැත. එම නිසාවෙන්ම තමන් තමන්ටම දී ඇති තක්සේරුවද සැමවිටම නිවැරිදි නොවිය හැකිය.

ඔබ කල දෙයකට කෙනෙකු 'හොඳ' ප්‍රතිචාරයක් දැක්විය හැක. එම වැඩයටම තවකෙකු 'නරක' ප්‍රතිචාරයක් දැක්විය හැක. බොහෝ විට අප නරක ප්‍රතිචාර වලදී දුක් වෙන අතර හොඳ ප්‍රතිවාර නිහතමානීව පිළිගන්නවා. මෙකල හොඳ කී පමනින් උඩගු වන්නන් ඇත්තේ අතලොස්සකි. එය සෑහෙන සතුටකි. ඇත්ත වශයෙන්ම ගත්තොත් මෙහිදී 'හොඳ' 'නරක' ලෙස නොබෙදා, සියලු දේ ප්‍රතිචාර ලෙසම සිතුවොත් කම්පා වීමක් සිදු වීමට දෙයක් නැති වී යයි. ඒ අයුරින්ම, පුවතක් ලැබුණු තැන එය 'සුභ' හෝ 'අසුභ' යැයි තීරණය වන්නේ පුවත අසන්නා එය භාර ගන්නා ආකාරය මත නොවේද? උදාහරණයක් දැක්වූවොත්, වේලුපිල්ලේ මැරුණා කීවොත් එය කොටසකට 'සුභ' ආරංවියක් වන විට තවත් කොටසකට 'නරක' ආරංචියක් වේ. මෙහිදී මේ පුවත් 'සුභ' අසුභ' ලෙස නොබෙදා හුදෙක් පුවත් ලෙස සිතිය හැකි නම් කම්පා වීමට දෙයක් තිබේද? කනෙකු පයින් යන්නට වීම 'දුකක්' ලෙස සිතන විට තවෙකෙක් පයින් යෑම ව්‍යායාමයක් කොටගන්නේය. මෙහිදීද පයින් යෑම ගැන පමණක් සිතූ කල එහි කම්පා වීමට දෙයක් නැත.

අපට මේ අයුරින් සිතන්නට බොහෝ දේ ඇත. අටලෝ දමේ කම්පා වීම හෝ නොවීම අප සිත තුල ඇති කරගන්නා තීරණයකි. ඇත්තෙන්ම සියුම්ව සිතා බැලුවොත්, අප හසුරවා ගත යුත්තේ අවට පරිසරය නොව අප සිත බව වැටහේවි. ඔබද මමද, අනුන්ගේ අඩුපාඩු හදන්නට පළමු තමුන්ගේ සිතේ අඩුපාඩු සාදා ගත යුතුමය. අටලෝ දමේ කම්පා නොවිය හැකි නම් එය සිත් තැවුල් අවම යහ දිවි පැවැතමකට මඟ පාදන බව මට හැඟේ. ඔබටත් ඒ ගැන සිතන්නට ඉඩ තබා මම නවතිමි.